Kryetarja e Kuvendit, znj. Lindita Nikolla, përshëndeti sot në Konferencën “Sfidat aktuale të sistemit të drejtësisë dhe procesit të demokratizimit në Shqipëri”, organizuar nga Universiteti Mesdhetar.

Në Konferencë morën pjesë deputetë të Kuvendit, anëtarë të kabinetit qeveritar, drejtues të institucioneve të sistemit të drejtësisë, pedagogë dhe ekspertë të drejtësisë nga universitete të vendit dhe të huaja. Ishte i pranishëm edhe Ambasadori i OSBE-së, z. Vincenzo Del Monaco.

Në fjalën e mbajtur në Konferencë, Kryetarja e Kuvendit, znj. Lindita Nikolla, u fokusua në sfidat e reformës në drejtësi dhe kontributin e Kuvendit të Shqipërisë në përballimin  e tyre. 

“Reforma në drejtësi lindi nga një nevojë e madhe kombëtare, politike, institucionale dhe zhvillimore, lindi nga një realitet i hidhur, por i vërtetë: sistemi i vjetër i drejtësisë ishte bërë një pengesë për zhvillimin e vendit dhe mbi 95 për qind e shqiptarëve kërkonin pastrimin e sistemit.

Sistemi vuante nga dy sëmundje  që dukeshin të pashërueshme: varësia e instrumentalizimi politik dhe  korruptimi.

E keqja që ushqente sistemi i drejtësisë po krijonte një treg të padrejtë, një ekonomi të padrejtë, një shoqëri të padrejtë, me varfëri, pasiguri e pabarazi sociale ekstreme. Një shoqëri ku pandëshkueshmëria ishte bërë një fakt që pranohej si pa gjë të keq. 

Prandaj reforma në drejtësi po pastron “hauret e Avgjisë” të një sistemi të kalbur dhe po rindërton një drejtësi të pavarur, të paanshme, profesionale dhe me integritet.

Asnjë reformë tjetër nuk ka pasur largpamësinë e vizionit, thellësinë e veprimit, principialitetin  e zbatimit, forcën goditëse ndaj të keqes, aftësitë rindërtuese të organeve të reja dhe, ajo që është më e rëndësishmja, mbështetjen qytetare, publike dhe të partnerëve ndërkombëtare si reforma në drejtësi. Ishte vendosmëria e Kuvendit që ndërmorëm këtë reformë, miratuam ndryshimet kushtetuese dhe paketën e ligjeve, miratuam zgjatjen e afateve të funksionimit të organeve të vetting-ut dhe po punojmë për të çuar deri në fund zbatimin e saj. Dëshiroj të falenderoj EURALIUS-in, OPDAT-in, Ambasadën e Shteteve të Bashkuara dhe të Bashkimit Europian, ambasadat, misionet dhe ekspertët nga shtetet partnere, në bashkëpunim e sinergji me të cilët iniciuam dhe po zbatojmë këtë reformë.  Reforma eci  paralelisht në tri drejtime: Realizimin e ndryshimeve ligjore, të cilat kanë përfunduar; Ngritjen e bërjen funksionale të institucioneve të reja të qeverisjes së sistemit; Kryerjen e rivlerësimit kalimtar të gjyqtarëve e prokurorëve.

Një korpus ligjor prej 35 aktesh është miratuar dhe përbën kuadrin e plotë ligjor për zbatimin e reformës. 

Kuvendi ka ushtruar dhe po ushtron përgjegjësitë edhe për ngritjen e organeve të reja të qeverisjes së sistemit të drejtësisë. Kuvendi ka miratuar të gjitha strukturat organizative dhe burimet njerëzore, financiare e materiale për organet e vetingut.

Vetting-u i gjyqtarëve dhe prokurorëve është një proces teknik, i cili ka nxjerrë jashtë sistemit shumicën e subjekteve që janë rivlerësuar. 

Është domethënës fakti se nga 521 vendime të marra nga Komisioni i Pavarur i Kualifikimit ndaj gjyqtarëve, prokurorëve, ndihmësve ligjorë, vetëm 202 ose rreth 39 për qind  e vendimeve kanë qenë për konfirmimin në detyrë.

Askush, as parandjenjat më të guximshme, nuk e kishin parashikuar se e keqja kishte hyrë kaq thellë dhe procesi do të kishte kaq vështirësi, rezistencë, pengesa e dhimbje. 

Gjatë zbatimit u bindëm se vetting-u, si një proces teknik dhe rigoroz rivlerësimi, nuk do të kishte sukses pa një qasje dhe lidership adaptiv, i cili do të kërkonte, dhe kërkoi në fakt, rishikimin e tërë mekanizmave të sistemit.

Ky proces na bindi se sistemi nuk ka nevojë vetëm për institucione dhe individë, por për frymën e së drejtës. Kjo frymë po përfshin dhe po shkund në mënyrë kapilare gjithë sistemin, madje gjithë shoqërinë. 

Reforma në drejtësi po dëshmon se bashkëpunimi i Kuvendit me botën akademike është nevojë jetike dhe instrument vital për t’i shërbyer vendit. Sinergjia midis pushtetit legjislativ dhe “pushtetit të dijes” po shërben si një garant jo vetëm i konceptimit, por edhe i zbatimit të reformës.  

Qëndrimet parimore të Kuvendit të Shqipërisë kontribuan që reforma në drejtësi të ishte një proces i pakthyeshëm dhe i panegociueshëm, një kontribut origjinal në konsolidimin e institucioneve demokratike.  Reforma në sistemin e drejtësisë ishte gjithashtu një rast për të verifikuar raportin midis demokracisë liberale dhe ligjshmërisë.  Përvoja jonë në realizimin e reformës në drejtësi na ndihmon të reflektojmë dhe kontribuojmë për modernizimin e sistemit tonë politik, ku udhë harta e veprimeve tona politike duhet të jenë Kushtetuta dhe ligjet. 

Por sfida e vërtetë e sistemit të drejtësisë është dhënia e drejtësisë dhe barazia reale e shtetasve para ligjit. Pandëshkueshmëria luftohet atëherë kur askush nuk është mbi ligjin, por askush nuk është poshtë tij. Për këtë, të gjithë duhet të reflektojnë e të zhvillojnë përgjegjësitë që u takojnë.”, theksoi në fjalën e saj Kryetarja e Kuvendit, znj. Lindita Nikolla.

Më poshtë fjala e plotë e Kryetares së Kuvendit, znj. Lindita Nikolla, në Konferencën “Sfidat aktuale të sistemit të drejtësisë dhe procesit të demokratizimit në Shqipëri”, organizuar nga Universiteti Mesdhetar.

Të nderuar miq,

Ju falenderoj për ftesën në këtë Konferencë, e cila trajton një aspekt të rëndësishëm për sistemin politik, sistemin e drejtësisë, shoqërinë dhe qytetarët shqiptarë.

Theksoj në mënyrë të veçantë qytetarët. Sepse sistemi i drejtësisë, sado i pavarur, i paanshëm dhe profesional, nuk është një sistem për vete, por një sistem për shoqërinë.

Më lejoni që  në këtë fjalë të shkurtër timen, të fokusohem në sfidat e reformës në drejtësi dhe kontributin e Kuvendit të Shqipërisë në përballimin  e tyre.

Reforma në drejtësi është një kontribut kombëtar i Kuvendit të Shqipërisë, një shërbim për shoqërinë dhe qytetarët, për shtet-bërjen, fuqizimin e sistemit demokratik, zhvillimin, mirëqenien dhe të ardhmen e vendit.

Reforma në drejtësi lindi nga një nevojë e madhe kombëtare, politike, institucionale dhe zhvillimore, lindi nga një realitet i hidhur, por i vërtetë: sistemi i vjetër i drejtësisë ishte bërë një pengesë për zhvillimin e vendit.

Kur nisëm reformën, mbi 95 për qind e shqiptarëve kërkonin pastrimin e sistemit.

Sistemi vuante nga dy sëmundje  që dukeshin të pashërueshme: varësia e instrumentalizimi politik dhe  korruptimi.

Sistemi, nga një degë qeverisjeje e pavarur në shërbim të Republikës dhe qytetarëve, ishte shndërruar në një varé që godiste kundërshtarët politikë.

Nga një sistem që duhej të jepte drejtësi, ishte një sistem ku e drejta shitej e blihej, duke goditur jo vetëm të drejtën, por edhe pronën, zhvillimin, tregjet, mirëqenien dhe liritë themelore të qytetarëve.

Pra, e keqja që ushqente sistemi i drejtësisë shkonte përtej sistemit dhe po krijonte një treg të padrejtë, një ekonomi të padrejtë, një shoqëri të padrejtë, me varfëri, pasiguri e pabarazi sociale ekstreme.

Një shoqëri ku pandëshkueshmëria ishte bërë një fakt që pranohej si pa gjë të keq.

Prandaj nuk e teproj kur them se reforma në drejtësi po pastron “hauret e Avgjisë” të një sistemi të kalbur dhe po rindërton një drejtësi të pavarur, të paanshme, profesionale dhe me integritet.

Asnjë reformë tjetër nuk ka pasur largpamësinë e vizionit, thellësinë e veprimit, principialitetin  e zbatimit, forcën goditëse ndaj të keqes, aftësitë rindërtuese të organeve të reja dhe, ajo që është më e rëndësishmja, mbështetjen qytetare, publike dhe të partnerëve ndërkombëtare si reforma në drejtësi.

Ishte vendosmëria e Kuvendit që ndërmorëm këtë reformë, miratuam ndryshimet kushtetuese dhe paketën e ligjeve, miratuam zgjatjen e afateve të funksionimit të organeve të vetting-ut dhe po punojmë për të çuar deri në fund zbatimin e saj.

Nuk jam këtu për të bërë një bilanc të reformës. Por nuk mund të mos përmend EURALIUS-in, OPDAT-in, Ambasadën e Shteteve të Bashkuara dhe të Bashkimit Europian, ambasadat, misionet dhe ekspertët nga shtetet partnere, në bashkëpunim e sinergji me të cilët iniciuam dhe po zbatojmë këtë reformë.  

Reforma, as ishte, dhe as është e lehtë për t’u zbatuar. Ajo eci  paralelisht në tri drejtime:

i) Realizimin e ndryshimeve ligjore, të cilat kanë përfunduar;

ii) Ngritjen e bërjen funksionale të institucioneve të reja të qeverisjes së sistemit;

iii) Kryerjen e rivlerësimit kalimtar të gjyqtarëve e prokurorëve.

Një korpus ligjor prej 35 aktesh është miratuar dhe përbën kuadrin e plotë ligjor për zbatimin e reformës.

Paketa përfshin ndryshimet në ligjin për Pushtetin Gjyqësor, ligjin për Statusin e Gjyqtarëve dhe Prokurorëve, ligjin për Gjykatën Kushtetuese, ligjin për Prokurorinë e Përgjithshme, ligjin për SPAK, Kodin Penal, ligjin për Policinë Gjyqësore si dhe ndryshimet në ligjet procedurale Kodin e Procedurës Civile, Kodin e Procedurës Penale dhe ligjin për Gjykatat Administrative dhe gjykimin e mosmarrëveshjeve administrative.

Këto ligje kontribuan në rritjen e eficencës, efektshmërisë dhe mirë-administrimit të sistemit të drejtësisë, duke mbështetur ngritjen e organeve të reja të qeverisjes së sistemit dhe garantuar funksionimin e tij.

Hartimi dhe miratimi i legjislacionit të reformës në drejtësi pati një dimension të fuqishëm pjesëmarrës dhe u realizua në konsultim të ngushtë me organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë, me mbështetjen e ekspertëve nga vendet partnere, të pedagogëve të fushës së drejtësisë, studentëve të magjistraturës, gjyqtarëve, prokurorëve dhe këshilltarëve të sistemit.

Gjithashtu, Kuvendi ka ushtruar dhe po ushtron përgjegjësitë edhe për ngritjen e organeve të reja të qeverisjes së sistemit të drejtësisë.

Zgjodhëm Këshillin e Lartë Gjyqësor, Këshillin e Lartë të Prokurorisë, Inspektorin e Lartë të Drejtësisë, Prokurorin e Përgjithshëm dhe po mbështesim nevojat e tyre për burime njerëzore, financiare dhe investime.

Zgjodhëm anëtarët e Gjykatës Kushtetuese  dhe kontribuam në bërjen funksionale të këtij organi të rëndësishëm të sistemit të drejtësisë, duke nxitur edhe institucionet e tjera që ngarkon Kushtetuta, të përshpejtojnë realizimin e detyrimeve të tyre. Nëse Shqipëria ka sot Gjykatë Kushtetuese, merita e parë dhe më e madhe është e Kuvendit.

Zgjodhëm dhe mbështetëm Komisionin e Pavarur për Koordinimin, Monitorimin dhe Ndjekjen e Zbatimit të Ligjit “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë.

Mbështetëm ngritjen e SPAK-ut dhe Byrosë Kombëtare të Hetimit, institucione që po funksionojnë dhe po i përgjigjen nevojës kombëtare e shoqërore për luftë kundër pandëshkueshmërisë.

Kuvendi ka miratuar të gjitha strukturat organizative dhe burimet njerëzore, financiare e materiale për organet e vettingut.

Vetting-u i gjyqtarëve dhe prokurorëve është një proces teknik, i cili ka nxjerrë jashtë sistemit shumicën e subjekteve që janë rivlerësuar.

Është domethënës fakti se nga 521 vendime të marra nga Komisioni i Pavarur i Kualifikimit ndaj gjyqtarëve/prokurorëve/ndihmësve ligjorë, vetëm 202 ose rreth 39 pë rqind  e vendimeve kanë qenë për konfirmimin në detyrë.

Askush, as parandjenjat më të guximshme, nuk e kishin parashikuar se e keqja kishte hyrë kaq thellë dhe procesi do të kishte kaq vështirësi, rezistencë, pengesa e dhimbje.

Gjatë zbatimit u bindëm se vetting-u, si një proces teknik dhe rigoroz rivlerësimi, nuk do të kishte sukses pa një qasje dhe lidership adaptiv, i cili do të kërkonte, dhe kërkoi në fakt, rishikimin e tërë mekanizmave të sistemit.

Ky proces na bindi se sistemi nuk ka nevojë vetëm për institucione dhe individë, por për frymën e së drejtës. Kjo frymë po përfshin dhe po shkund në mënyrë kapilare gjithë sistemin, madje gjithë shoqërinë.

Reforma në drejtësi po dëshmon se bashkëpunimi i Kuvendit me botën akademike është nevojë jetike dhe instrument vital për t’i shërbyer vendit. Sinergjia midis pushtetit legjislativ dhe “pushtetit të dijes” po shërben si një garant jo vetëm i konceptimit, por edhe i zbatimit të reformës.  

Qëndrimet parimore të Kuvendit të Shqipërisë kontribuuan që reforma në drejtësi të ishte një proces i pakthyeshëm dhe i panegociueshëm, një kontribut origjinal në konsolidimin e institucioneve demokratike.

Reforma në sistemin e drejtësisë ishte gjithashtu një rast për të verifikuar raportin midis demokracisë liberale dhe ligjshmërisë.  

Sepse nuk kanë munguar në ligjërimin publik, politik  e parlamentar disa interpretime mbi të ashtuquajturin kufizim të demokracisë për shkak të këmbënguljes për ligjshmëri.

Përvoja jonë në realizimin e reformës në drejtësi na ndihmon të reflektojmë dhe të kontribuojmë për modernizimin e sistemit tonë politik, ku udhëharta e veprimeve tona politike duhet të jenë Kushtetuta dhe ligjet.

Të nderuar miq,

As korpusi ligjor i miratuar, as vettingu, as ngritja e institucioneve të reja të sistemit nuk janë qëllim në vetvete.

Sfida e vërtetë e sistemit të drejtësisë është dhënia e drejtësisë dhe barazia reale e shtetasve para ligjit.

Pandëshkueshmëria luftohet atëherë kur askush nuk është mbi ligjin, por askush nuk është poshtë tij.

Për këtë, të gjithë duhet të reflektojnë e të zhvillojnë përgjegjësitë që u takojnë.  

Në këtë kontekst dhe për këtë arsye dëshiroj edhe njëherë të falenderoj Universitetin Mesdhetar për organizimin e kësaj konferencë si edhe folësit për impenjimin dhe kontributet e tyre.

Ju faleminderit dhe punë të mbarë.