Kryetarja e Kuvendit, znj. Lindita Nikolla, mbajti sot një fjalë përshëndetëse në konferencën kombëtare të nivelit të lartë “Votimi nga jashtë vendit, koha është tani!”, organizuar nga KQZ dhe OSBE. Në Konferencë ishin të pranishëm edhe Ambasadorja e ShBA, znj. Yuri Kim, Kryetari i Prezencës së OSBE-së, Ambasadori Vincenzo Del Monaco, Zëvendësshefi i Seksionit Politik të Delegacionit të BE-së në Shqipëri, z. Jean-Baptiste Le Bras, deputetë, përfaqësues të partive politike, ambasadorë dhe përfaqësues të trupit diplomatik, etj.

Pasi falenderoi KQZ dhe OSBE për organizimin e kësaj Konference, Kryetarja e Kuvendit, znj. Lindita Nikolla, vuri në dukje premisat kushtetuese, politiko-demografike, politiko-kulturore dhe dobinë praktike të realizimit të votimit nga jashtë vendit.

“Realizimi i votimit nga jashtë vendit duhet parë edhe në kontekstin e parimeve themelore të trashëgimisë zgjedhore evropiane, të cilat janë udhë harta për të ndërtuar një sistem demokratik: zgjedhje universale, të barabarta, të lira, të fshehta, të drejtpërdrejta.

Duke qëndruar në kontekstin kushtetues, legjislacioni zgjedhor duhet “të pajtojë” të drejtën për të zgjedhur e për t’u zgjedhur me të drejtën e lëvizjes së lirë jashtë vendit. Asnjëra nuk duhet të përjashtojë tjetrën. Programet qeveritare për mbështetjen e investimeve apo lehtësimin e kthimit virtual a fizik të emigrantëve duhet të vijohen nga masat për lehtësimin e pjesëmarrjes së tyre në proceset politike dhe elektorale. Impakti ekonomik dhe fiskal i emigrantëve duhet të plotësohet edhe nga impakti i tyre politik dhe elektoral.

Referuar "Kodit të Praktikave të Mira në Çështjet zgjedhore", i cili përmban parimet kryesore të sistemeve elektorale evropiane, ndryshimet ligjore në legjislacionin zgjedhor duhet të bëhen të paktën një vit para zgjedhjeve të radhës.  Do të sugjeroja që ndryshimet që do të rekomandohen nga kjo tryezë të shtrihen në afate kohore të gjata, në mënyrë që të mos të detyrohemi të bëjmë reformë zgjedhore sa herë që kemi zgjedhje.

I kërkoj përfaqësuesve të opozitës të sjellin sa më parë propozimet për përbërjen e Komisionit të Reformës Zgjedhore.  Si Kryetare e Kuvendit, do të nxis grupet parlamentare, Komisionin e Reformës dhe deputetët të fillojmë pa humbur kohë  përgatitjen e paketës ligjore, e cila do të mundësojë për herë të parë votimin e shtetasve nga vendbanimi jashtë Shqipërisë.”, theksoi Kryetarja e Kuvendit, znj. Lindita Nikolla.

Më poshtë fjala e plotë e Kryetares së Kuvendit, znj. Lindita Nikolla, në konferencën kombëtare të nivelit të lartë “Votimi nga jashtë vendit, koha është tani!”, organizuar nga KQZ dhe OSBE

Zonja dhe zotërinj,

Ju falenderoj për organizimin e kësaj Konference si edhe mundësinë për të ndarë bashkarisht disa vlerësime dhe ide mbi votimin e qytetarëve shqiptarë nga jashtë vendit.

Praktika e votimit të jo-rezidentëve ka një histori 150-vjeçare. Ajo nisi me miratimin nga  shteti amerikan i Wisconsin të ligjit  të parë që mundësoi votimin nga “jashtë vendit”, duke u dhënë të drejtë ushtarëve të tij që luftonin në Luftën Civile të “votonin në distancë”.

Aktualisht, rreth 115 shtete në botë, prej të cilëve 41 në Europë, u lejojnë shtetasve të tyre të votojnë nga jashtë vendit.

Disa vende e kanë të përcaktuar në kushtetutë të drejtën për të votuar të shtetasve jo-rezidentë, kurse të tjerë e kanë të përcaktuar në ligje specifike.

Premisa e parë nga duhet të nisemi në zgjidhjen e kësaj çështjeje është garantimi i të drejtës kushtetuese të banorëve jo-rezidentë.

Kjo ka të bëjë me ofrimin e lehtësive për realizimin në praktikë të së drejtës kushtetuese të zgjedhjes një pjese të konsiderueshme votuesish, të cilët jetojnë jashtë vendit.

Kushtetuta e Shqipërisë, në nenin 45, garanton se çdo shtetas i cili ka mbushur moshën 18 vjeç, ka të drejtën të zgjedhë e të zgjidhet.

Kushtetuta garanton gjithashtu lirinë e lëvizjes së qytetareve, brenda e jashtë vendit. Duke qëndruar në kontekstin kushtetues, legjislacioni zgjedhor duhet “të pajtojë” të drejtën për të zgjedhur e për t’u zgjedhur me të drejtën e lëvizjes së lirë jashtë vendit. Asnjera nuk duhet të përjashtojë tjetrën.

Duhet të jemi të vetëdijshëm se e drejta kushtetuese e zgjedhjes nuk përjashton votimin e shtetasve shqiptarë nga jashtë vendit.

Por mungesa e akteve rregullatore, e logjistikës dhe e infrastrukturës, e kanë  bërë praktikisht të pamundur realizimin e kësaj të drejte.

Realizimi i votimit nga jashtë vendit duhet parë edhe në kontekstin e parimeve themelore të trashëgimisë zgjedhore evropiane, të cilat janë udhëharta për të ndërtuar një sistem demokratik: zgjedhje universale, të barabarta, të lira, të fshehta, të drejtpërdrejta.

Komisioni i Venecias, në vitin 2011, ka rekomanduar se lejimi dhe mundësimi i votimit nga jashtë, kur numri i emigrantëve është i konsiderueshëm, është i rëndësishëm për përfaqësimin e drejtë.

Shqipëria, siç është e njohur për të gjithë ne, është ndër vendet me potencial e fluks të lartë emigrimi dhe komunitete të mëdhenj emigrantësh, në raport me numrin e popullsisë.

Prandaj premisa e dytë nga duhet të nisemi në diskutimet dhe vendim-marrjen për votimin e qytetarëve tanë nga jashtë vendit lidhet me aspektet politiko-demografike.

Premisa e tretë është premisa politiko-kulturore. Me këtë kam parasysh që komunitetet e emigrantëve shqiptarë që jetojnë jashtë vendit, kanë fituar një kapital të konsiderueshëm social, vlera e standarde perëndimore.   Siç ka ndodhur edhe me komunitetet e emigrantëve në vendet e tjera dërguese, ky kapital dhe këto vlera mund dhe duhet të përdoren edhe në fuqizimin e institucioneve dhe proceseve demokratike në vendin e origjinës.